PODRĂÂŻE NA KRESY -
12 p³yt dvd , prod. 1992 P³yta dvd nr 1Kap³an z Gu³agu cz. I - 29 min - wzruszaj¹ca opowieœÌ o powrocie ks. Kazimierza Œwi¹tka z Gu³agu do katedry w Piùsku na Polesiu
KapÂłan z GuÂłagu cz. II - 29 min - odbudowa katedry w PiĂąsku, ktĂłrÂą BiaÂłorusini chcieli zamieniĂŚ w browar. SÂłynne nazwiska: Skirmutowie, Ordowie, Butrymowicze, Stankiewicze, Szpakowscy, Roszkiewicze i inni.
P³yta dvd nr 2Polesia czar - 26 min - polska szlachta ko³chozowa, umieraj¹ce wioski - ¿yÌ jest lepiej, ale radoœci ma³o, piosenki polskie i bia³oruskie, chaty kryte s³om¹, dodatek za radioaktywnoœÌ
NieÂświeÂż - 25 min - KsiĂŞstwo OÂłyckie i NieÂświeÂżskie. KsiĂŞÂża, ktĂłrzy uczÂą polskiego i malujÂą koÂścioÂły. Klasztor s.s. Benedyktynek czy technikum z internatem? Brama SÂłucka - Ostra Brama Polesia.
PÂłyta dvd nr 3KoÂścioÂły WoÂłynia i Podola - 29 min - Krzemieniec, BorszczĂłw, CzortkĂłw, Kopiczyna, cudowny obraz MB Borszczowskiej, SkaÂła Podolska, Jeziorzany, ZbaraÂż, GoÂłuchĂłw
PoczajĂłw - 30 min -
ÂŁawra Poczajowska-Jasna GĂłra Ukrainy, Poczajowskie dzwony, bÂłogosÂławiony KijĂłw i jego grota.
P³yta dvd nr 4Z ró¿nych stron Wo³ynia - 26 min -
Korzec, WiÂśniowiec, ZofiĂłwka pod Humaniem. SÂłynne nazwiska, WiÂśniowieccy, Potoccy
Krzemieniec - 30 min - miejsce urodzin J. SÂłowackiego. Losy Liceum Krzemienieckiego, pomordowani Polacy
P³yta dvd nr 5Buczacz - 28 min- opowieœci Jerzego Janickiego. Nad rzek¹ Stryp¹ w XIV w. wybudowano tu zamek obronny, który nale¿a³ do Buczackich, Golskich i Potockich. Zamek przetrwa³ napady Tatarów, Turków i Kozaków. W 1672 r., gdy Mahomet IV dowiedzia³ siê, ¿e obron¹ kieruje ¿ona w³aœciciela Teresa Potocka, pocz¹tkowo odst¹pi³ od oblê¿enia i ofiarowanego okupu, lecz po pewnym czasie, zaj¹³ go na swoj¹ czasow¹ siedzibê.
Czortków - 24 min - Stary polski cmentarz z licznymi nagrobkami (zachowany, lecz w znacznym stopniu zdewastowany, mauzoleum i katakumby ofiar ukraiùskich egzekucji z lat 1918-1919. Spoczywaj¹ tam prochy obroùców Czortkowa z okresu walk polsko-ukraiùskich, m.in. m³odzi Polacy 16-, 17-letni gimnazjaliœci. Ruiny zamku czortkowskiego na tzw. Wygnance z XVI wieku .Koœció³ rzymskokatolicki pw. œw. Stanis³awa w Czortkowie - dawniej koœció³ oo. dominikanów.
P³yta dvd nr 6Jaz³owiec - 29 min - jedna z najstarszych osad polskich na Podolu. W³asnoœÌ Buczackich (którzy po osiedleniu siê w Jaz³owcu przyjêli nazwisko Jaz³owieckich), Radziwi³³ów i Koniecpolskich. Miejsce urodzenia poety Kornela Ujejskiego, oraz - prawdopodobnie - miejsce œmierci i pochówku wybitnego kompozytora doby renesansu Miko³aja Gomó³ki urodzonego w Sandomierzu. W miasteczku do chwili obecnej znajduje siê klasztor Sióstr Niepokalanek (za³o¿ony w 1863 przez przyby³¹ z Rzymu b³. Marcelinê Darowsk¹).
W grudniu 1918 klasztor w Jaz³owcu zosta³ zajêty przez wojska ukraiùskie i zamieniony na wiêzienie dla internowanych Polaków. W lecie 1919 w w¹wozach w pobli¿u Jaz³owca odby³a siê trzydniowa, zwyciêska bitwa 14 Pu³ku U³anów (utworzonego w Rosji z Polaków s³u¿¹cych w armii carskiej) z wojskami ukraiùskimi. Od dnia zwyciêstwa - 11 lipca 1919 pu³k ten przyj¹³ nazwê U³anów Jaz³owieckich.
OstrĂłg - 25 min - miasto na Ukrainie (obwĂłd rĂłwieĂąski), nad rzekÂą HoryĂą przy ujÂściu Wilii, dawna rezydencja magnaterii polskiej. Stary grĂłd ruski, wzmiankowany juÂż w 1100; od drugiej poÂłowy XII wieku w KsiĂŞstwie WoÂłyĂąskim;
W latach 1919–39 w granicach Polski, w Ăłwczesnym pow. zdoÂłbunowskim, w dawnym wojewĂłdztwie woÂłyĂąskim. Miasto byÂło garnizonem macierzystym Batalionu KOP "OstrĂłg" i 19. PuÂłku UÂłanĂłw WoÂłyĂąskich. Podczas II wojny Âświatowej, we wrzeÂśniu 1939 zajĂŞty przez ZSRR i w³¹czony nastĂŞpnie w skÂładzie Ukrainy Zachodniej do ZSRR.
W
Borszczówce niemieckie komando SS zamordowa³o 115 osób, w Lidawce zlikwidowano ca³¹ koloniê.
P³yta dvd nr 7Gdzieœ na Bukowinie - 24 min - kraina historyczna po³o¿ona pomiêdzy Karpatami Wschodnimi a œrodkowym Dniestrem, podzielona po II wojnie œwiatowej na Bukowinê pó³nocn¹ (ukraiùsk¹) oraz Bukowinê po³udniow¹ (rumuùsk¹). Stanowi pó³nocn¹ czêœÌ historycznej Mo³dawii.
Skupiska miejskie terenów Bukowiny, to przede wszystkim le¿¹ca na po³udniu Suczawa i rozwijaj¹ce siê na pó³nocy Czerniowce. Potê¿na twierdza suczawska do dziœ imponuje swymi walorami obronnymi. Monastyry suczawskie, z monastyrem œw. Jana z Suczawy na czele, œwiadcz¹ o poziomie kultury prawos³awnej ca³ej ówczesnej Mo³dawii.
Historia
Czerniowiec byÂła trochĂŞ odmienna, bardziej kupiecka. Czerniowce teÂż póŸniej stanÂą siĂŞ stolicÂą austriackiej Bukowiny. Ziemie te byÂły terenem nieudanej wyprawy krĂłla polskiego Jana Olbrachta w 1497 r., ktĂłrego wojska zostaÂły zmuszone do odstÂąpienia od obleganej Suczawy, a nastĂŞpnie rozbite w lasach moÂłdawskich („Za krĂłla Olbrachta, wyginĂŞÂła szlachta”).
W marcu 1849
Bukowina zosta³a od³¹czona od Galicji i sta³a siê osobnym krajem koronnym jako Ksiêstwo Bukowiny z osobnymi organami w³adzy - Prezydium Krajowym, sejmem krajowym i wydzia³em krajowym.
Zaleszczyki - 25 min - miasto na Podolu w zachodniej Ukrainie, po³o¿one w g³êbokim jarze w zakolu Dniestru, administracyjnie znajduje siê w obwodzie tarnopolskim. Nale¿a³y pierwotnie do Lubomirskich. Miastem sta³y siê dopiero w 1766 jako w³asnoœÌ króla Stanis³awa Augusta Poniatowskiego, otrzymuj¹c plan regulacyjny zgodny z polsk¹ tradycj¹ - prostok¹tny rynek z ratuszem poœrodku, koœcio³em parafialnym usytuowanym przy ulicy wychodz¹cej z naro¿nika rynku i szachownic¹ ulic. Z uwagi na swój specyficzny, bardzo ciep³y klimat w II Rzeczypospolitej znany kurort ze wspania³ymi pla¿ami nad Dniestrem, miejsce jedynego wystêpowania wielu gatunków roœlin, "stolica" uprawy winoroœli. Co roku urz¹dzano tu ogólnopolskie œwiêto winobrania.
do Zaleszczyk na wypoczynek kilkakrotnie przybywaÂł MarszaÂłek JĂłzef PiÂłsudski.
PÂłyta dvd nr 8Czerwony pas - 25 min
Nazwa
KoÂłomyja ma zwiÂązek z zaÂłoÂżycielem miasta krĂłlem halickim Kolomanem. W roku 1459 hospodar moÂłdawski Stefan III Wielki zÂłoÂżyÂł tutaj hoÂłd Kazimierzowi JagielloĂączykowi. Jako powiat byÂł jednostkÂą administracyjnÂą w okresie I Rzeczypospolitej, ziemia halicka, wojewĂłdztwo ruskie od 1569 do 1772 r.
W latach 1886-1945 w KoÂłomyji funckjonowaÂły tramwaje parowe. Przez caÂły okres swojej historii byÂło nieustannie niszczone przez TatarĂłw, KozakĂłw oraz wojska moÂłdawskie.
KosĂłw Huculski czy
KosĂłw Pokucki. PoÂłoÂżony nad RybnicÂą, dopÂływem Prutu. W II Rzeczypospolitej miasto powiatowe wojewĂłdztwa stanisÂławowskiego. Podczas inwazji sowieckiej na PolskĂŞ w 1939 roku tutaj rzÂąd polski spĂŞdziÂł ostatniÂą noc i przekroczyÂł granicĂŞ z RumuniÂą na rzece Czeremosz.
Kuty - osiedle typu miejskiego nad
Czeremoszem, w malowniczej okolicy górzystej na pograniczu Bukowiny. Od 1991 na Ukrainie, w obwodzie iwanofrankowskim, rejonie kosowskim. W okresie miêdzywojennym Kuty s³ynê³y jako miejscowoœÌ wypoczynkowa i oœrodek lokalnego rzemios³a artystycznego (tkactwo, hafciarstwo, garncarstwo). Corocznie w dniu 13 czerwca odbywa³y siê tu s³awne odpusty ormiaùskie, œci¹gaj¹ce Ormian z Polski, Bukowiny, Mo³dawii, a nawet Armenii
Czerniowce - Miasto zosta³o przy³¹czone do Austrii w 1775 r. Podczas I wojny œwiatowej zajête przez Rosjan w kwietniu 1916, przez pó³tora roku by³o na linii frontu. W latach 1918-1940 nale¿a³o do Rumunii . Latem 1940 przy³¹czone do ZSRR jako Czernowice. W latach 1941-1944 ponownie nale¿a³o do Rumunii. Zdobyte przez Armiê Czerwon¹ w 1944, przemianowane na Czerniowce. W latach 1945-1991 czêœÌ Ukraiùskiej SRR, od 1991 nale¿y do Ukrainy i jest stolic¹ obwodu czerniowieckiego.
Huculska kolĂŞda - 30 min - Huculi to najciekawszy zabytek etnograficzny nie tylko na ziemiach polskich, lecz i w Europie. MoÂżna spotkaĂŚ wÂśrĂłd nich typy polskie, ukraiĂąskie, wĂŞgierskie, rumuĂąskie, a nawet cechy antropologiczne tureckie i tatarskie czy wreszcie cygaĂąskie i ormiaĂąskie.
Hucu³ od narodzenia do œmierci ¿y³ w œwiecie magii, wierzeù i demonów. Lasy, po³oniny, potoki zaludnia³y ró¿nego rodzaju z³e si³y. Cz³owiek móg³ siê przed nimi broniÌ zaklêciem, zielem, modlitw¹.
PÂłyta dvd nr 9ÂŻytomierz cz. I - 22 min
ÂŻytomierz cz. II - 30 min -
ZaÂłoÂżony w 884 roku. ÂŻytomierz byÂł jednym z najwiĂŞkszych miast Rusi Kijowskiej. Po oderwaniu przez RosjĂŞ Kijowa od wojewĂłdztwa kijowskiego staÂł siĂŞ w 1667 nowÂą stolicÂą wojewĂłdztwa. Od 1991 jest stolicÂą katolickiej diecezji kijowsko-Âżytomierskiej obrzÂądku ÂłaciĂąskiego.Cmentarz polski (jeden z najwiĂŞkszych poza granicami Polski po ÂŁyczakowskim we Lwowie i Rossie w Wilnie)
PÂłyta dvd nr 10BerdyczĂłw - 25 min - miasto na Ukrainie, w obwodzie Âżytomierskim, siedziba wÂładz rejonu berdyczowskiego, poÂłoÂżone 44 km na poÂłudnie od ÂŻytomierza, nad rzekÂą HniÂłopiat, prawym dopÂływem Teterewy.
Na mocy unii lubelskiej w 1569 w³¹czony do Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Stanis³aw Zaremba (biskup kijowski) w 1647 zosta³, wg wiernych, uzdrowiony za wstawiennictwem Matki Bo¿ej Berdyczowskiej, której obraz og³osi³ cudownym. Berdyczów nazywany zosta³ przez niego Ukraiùsk¹ Czêstochow¹..
Zje¿d¿ali siê do Berdyczowa regularnie kupcy z najró¿niejszych stron Europy. Z tego czasu pochodzi w³aœnie kupieckie zawo³anie ... pisz do mnie na Berdyczów - jako, ¿e by³ to w ¿yciu wêdrownych kupców jedyny adres, gdzie by³o pewne, ¿e w przeci¹gu 2-3 miesiêcy na pewno siê zjawi¹. St¹d poste restante Berdyczowa pe³ni³a wa¿n¹ rolê w przebiegu informacji handlowej.
Podczas II wojny Âświatowej w sanktuarium berdyczowskim mieÂściÂło siĂŞ rosyjskie wiĂŞzienie.
Bar - 24 min - Konfederacja barska (1768-1772) - zbrojny zwiÂązek szlachty polskiej utworzony w Barze na Podolu 29 lutego 1768 roku, z zaprzysiĂŞÂżeniem aktu zaÂłoÂżycielskiego w obronie wiary katolickiej i niepodlegÂłoÂści Rzeczypospolitej, skierowany przeciwko: kurateli Rosji, krĂłlowi StanisÂławowi Augustowi Poniatowskiemu i popierajÂącym go wojskom rosyjskim. Celem konfederacji byÂło zniesienie ustaw narzuconych przez RosjĂŞ, a zwÂłaszcza dajÂących rĂłwnouprawnienie dysydentom.
PÂłyta dvd nr 11ÂŁyczakowskie opowieÂści cz. I - 32 min - cmentarz Lwowa - historie grobĂłw. Narratorem jest prof. StanisÂław Nicieja, znawca kresĂłw wschodnich, historyk sztuki
ÂŁyczakowskie opowieÂści cz. II - 26 min Lekcja historii - opowieœÌ o ludziach. ZarĂłwno o tych, ktĂłrzy tworzyli jego klimat i krajobraz projektujÂąc i wykonujÂąc nagrobki, kaplice i rzeÂźby (m.in. Parys Filippi, Cyprian Godebski), jak i tych dla ktĂłrych byÂły one zamawiane. Tu spoczywajÂą m.in. Maria Konopnicka , Gabriela Zapolska, Seweryn GoszczyĂąski, Artur Grottger, Prof. Stefan Banach, MieczysÂław GĂŞbarowicz, Karol Szajnocha, Walery ÂŁoziĂąski, Ludwik Kubala. SÂą na cmentarzu groby powstaĂącĂłw listopadowych i kwatera powstaĂącĂłw styczniowych. Cmentarz ÂŁyczakowski, liczÂący 40 hektarĂłw, jest klasycznym cmentarzem krajobrazowo– parkowym. Obszar, w ktĂłrym go usytuowano stanowi malowniczy zakÂątek. Jest to jedna z najstarszych nekropolii istniejÂących do dziÂś w Europie.
P³yta dvd nr 12 ¯ó³kiew - 26 min - miasto na Ukrainie, obwód lwowski, nad Œwin¹. W latach 1951-91 nosi³o nazwê Niestierow od nazwiska lotnika rosyjskiego Piotra Niestierowa; spotykana jest równie¿ transkrypcja Nesterow). Do 17 wrzeœnia 1939 siedziba powiatu w województwie lwowskim.
Za³o¿ona w 1597 przez hetmana polnego koronnego Stanis³awa ¯ó³kiewskiego. By³a miastem prywatnym. Nale¿a³o póŸniej do Dani³owiczów, Sobieskich i Radziwi³³ów. ¯ó³kiew by³a ulubion¹ rezydencj¹ króla Jana III Sobieskiego. Król umocni³ miasto nowoczesnymi obwarowaniami, dekorowa³ te¿ miasto w stylu barokowym, tu przywozi³ swoje liczne wojenne trofea. ¯o³kiew by³a garnizonem 6 Pu³ku Strzelców Konnych im. Hetmana Stanis³awa ¯ó³kiewskiego.
W ¿ó³kiewskiej farze oprócz piêknych marmurowych nagrobków ¯ó³kiewskich i Sobieskich (autorstwa Andreasa Schlßtera) znajdowa³y siê do 1939 ogromne malowid³a batalistyczne obrazuj¹ce najwiêksze zwyciêskie bitwy króla Jana III Sobieskiego i jego pradziada Stanis³awa ¯ó³kiewskiego, tworz¹ce jeden z najbardziej monumentalnych zespo³ów malarstwa batalistycznego w Europie:
Obrazy batalistyczne zosta³y na pocz¹tku lat '60 XX wieku. umieszczone w Lwowskiej Galerii Sztuki w Olesku. Po wywiezieniu ich z koœcio³a w ¯ó³kwi nie by³y nigdy eksponowane we wspólnym miejscu. Po upadku ZSRR i zwrocie koœcio³a katolikom obrazy te nie powróci³y niestety na swoje dawne miejsce i pozosta³y w gestii galerii obrazów.
Olesko - 25 min - Olesko po³o¿one jest 23 km na pó³noc od Z³oczowa, 72 km od Lwowa, 5 km od Podhorców przy szosie kijowskiej.
Budynek zamkowy dwupiêtrowy z baszt¹ w jednym z naro¿ników oraz baszt¹ przybramn¹, prowadz¹c¹ na dziedziniec zamkowy. W latach 80. XVII w. gruntownie odnowiony staraniem króla Jana III. Po I rozbiorze Polski zamieniony przez Austriaków na koszary. W 200 rocznicê Wiktorii Wiedeùskiej, w 1883, wykupiony z r¹k austriackich. Podczas I wojny œwiatowej powa¿nie uszkodzony, w latach 30. odnowiony, ponownie uszkodzony podczas II wojny œwiatowej. W latach 1961-1965 odnowiony. Od 1975 pe³ni rolê filii Lwowskiej Galerii Sztuki. W zamku eksponowane s¹ ogromne malowid³a batalistyczne z ¿ó³kiewskiej fary, upamiêtniaj¹ce zwyciêskie bitwy Jana III Sobieskiego i jego pradziada hetmana Stanis³awa ¯ó³kiewskiego.
Koœció³ parafialny pw. œw. Trójcy konsekrowany w 1597. Po II wojnie zamieniony na magazyn. CzêœÌ wyposa¿enia znajduje siê w Lwowskiej Galerii Sztuki. Obecnie w gestii cerkwi prawos³awnej.
Podhorce - wieœ w zachodniej Ukrainie, w rejonie brodzkim obwodu lwowskiego; 17 km. na p³n.-wsch. od Z³oczowa, 8 km. od Oleska i oko³o 17 km. od m. Brody. W II Rzeczypospolitej miejscowoœÌ by³a siedzib¹ gminy wiejskiej Podhorce w powiecie z³oczowskim województwa tarnopolskiego.
Zamek w stylu villa castello nale¿¹cy pierwotnie do Stanis³awa Koniecpolskiego, zbudowany w latach 1637-1641. W zamku mieœci³a siê dawniej piêkna kolekcja malarstwa. Obrazy czêœciowo przechowywane s¹ w Muzeum Okrêgowym w Tarnowie, w Lwowskiej Galerii Sztuki (Lwów i zamek w Olesku). Najcenniejszy obraz z ca³ej kolekcji, Mi³osierny Samarytanin, dzie³o Jacoba Jordaensa, ewakuowany wraz z pewn¹ czêœci¹ zbiorów podhoreckich we wrzeœniu 1939 znajduje siê obecnie w Sao Paulo jako w³asnoœÌ Fundacji Romana Sanguszki.
Cerkiew z klasztorem BazylianĂłw (z XVIII w.) wybudowana na rzucie krzyÂża ÂłaciĂąskiego z fasadÂą w stylu barokowym.
Koœció³ œw. Józefa z lat (1752-1766), wybudowany na zamówienie Wac³awa Rzewuskiego, wg planów Romanusa. Koœció³ by³ najpierw koœcio³em zamkowym, a póŸniej parafialnym. Jest budowl¹ z pó³kolist¹ kopu³¹, oœwietlon¹ na szczycie latarni¹ i ozdobion¹ krzy¿emAusteria - budynek dawnych stajen hetmaùskich przekszta³cony w zajazd.
Kontakt :
sokal2@wp.pl
tel. 660-332-172
